Kva er antibiotika?
Antibiotika blir brukt til ? behandle bakterieinfeksjonar hos dyr og menneske. Antibiotika er stoff som drep bakteriar utan ? gjere skade p? dyr og menneske. Antibiotika verkar ikkje p? virus. Bakteriar har ulike m?tar ? bli motstandsdyktige – resistente – mot antibiotika.
Artikkelserie
Universitetet i Oslo har ei rekke prosjekt innan livsvitskap som har som m?l ? handtere det aukande problemet med antibiotikaresistens. Dette er den f?rste av tre artiklar fr? UiO:Livsvitenskap om temaet.
Les andre artikkel: Lovande resultat med nytt stoff mot antibiotikaresistente bakteriar.
Les tredje artikkel: UiO-forskarar angrip antibiotikaresistente bakteriar fr? fleire vinklar.
Seminar
Sj? opptak fr? livsvitenskap i lunsjen 20.11: Antibiotikaresistens – hvor st?r vi n??
Antibiotikaresistens er if?lgje Verdas helseorganisasjon (WHO) ein av dei st?rste helsetruslane verda st?r framfor. I november arrangerer WHO verdas f?rste World Antibiotic Awareness Week.
– Det er 25 ?r sidan eit nytt antibiotikum kom p? marknaden, samtidig aukar f?rekomsten av antibiotikaresistente bakteriar kraftig. Om vi ikkje gjer noko, vil folk d?y av vanlege infeksjonar fordi vi ikkje har antibiotikum som verkar p? bakteriane, seier Dag Berild. Han er f?rsteamanusis ved Det medisinske fakultet ved Universitetet i Oslo der han leier forskingsgruppa for rasjonell antibiotikabehandling. Han er òg overlege ved infeksjonsavdelinga ved Oslo universitetssykehus.
Berild fortel at ein rapport utarbeidd p? oppdrag fr? den britiske regjeringa i fjor, viser eit scenario der 10 millionar menneske vil d?y av infeksjonar i 2050, fleire enn talet som vil d?y av kreft, om vi ikkje klarer ? handtere problemet.
Ny norsk strategi
No i september kom dei nordiske helse- og matministrane med ei erkl?ring mot antibiotikaresistens. F?r sommaren la den norske regjeringa fram ein ny strategi mot antibiotikaresistens for perioden 2015–2020.
– Eitt av m?la med den norske strategien er ? redusere bruken av antibiotika med 30 prosent over fem ?r samanlikna med 2012. Skal ein n? dette m?let, m? ein ha digital styring med kva legar skriv ut av antibiotika, p?peikar Berild.
– Legane som skriv ut antibiotika i sjukehus, m? ha elektronisk forskrivingssystem som gir dei avgjerdsst?tte. N?r dei trykker p? antibiotikumet penicillin, skal dei m?tte velje diagnose slik at vi kan f?lgje med p? kva diagnosar legar skriv ut antibiotika for. Her m? leiinga i sjukehuset f?lgje opp om dei ser avvik.
Kan redusere bruken og behalde kvaliteten p? behandlinga
Berild fortel at fleire studiar vise at ein klarer seg med mindre antibiotika utan ? svekke kvaliteten p? behandlinga.
– Vi har blant anna publisert ein studie fr? eit barnesjukehus i Russland der vi har halvert bruken av antibiotika utan at d?delegheita gjekk opp.
Andre har vist at ein ikkje treng ? forlenge antibiotikabruken i etterkant av kirurgiske inngrep, det held ? bruke antibiotika under sj?lve inngrepet.
– Dei elektroniske systema gjer det mogleg ? stoppe utlevering av antibiotika same dag eller dagen etter inngrepet. Ei forlenging av antibiotikabruken gir ikkje f?rre kirurgiske infeksjonar, men fleire biverknader, understrekar han.
Treng betre m?lemetodar i sjukehus
I sitt doktorgradsarbeid utvikla Berild og hans medarbeidarar ein enkel s?kalla punktprevalensmetode for ? m?le antibiotikabruk. Metoden er no i bruk p? sjukehus over heile Europa.
– Med denne metoden g?r ein inn i sjukehusa fire dagar i ?ret og m?ler kva infeksjonar pasientane har og kva slags antibiotika dei f?r. Vi m? vite b?de kva infeksjonar folk kjem inn med, og kva dei blir smitta med i sjukehuset, seier Berild.
To doktorgradsstipendiatar ved UiO har dei siste ?ra sett p? korleis dei betre kan m?le bruken av antibiotika hos barn og vaksne. Metodane er fortsatt p? forskingsstadiet, men m?let er at dei skal brukast til ? samanlikne antibiotikabruken ved ulike sjukehus.
– Det er eit leiaransvar ? ha oversikt over antibiotikabruken. Det b?r inn i bestillardokumenta fr? Helse- og omsorgsdepartementet til sjukehusa at dei m? implementere dei nasjonale retningslinjene for antibiotikabruk og ha oversikt over antibiotikabruken, meiner Berild.
– Dei b?r òg vere p?lagde ? ha oversikt over resistensforholda i sjukehuset slik at ein kan tilpasse retningslinjene etter eventuelle lokale variasjonar.
Prim?rlegane m? òg f?lgjast opp
If?lgje Berild blir 85 prosent av antibiotikumet forskrive p? legekontora.
– ?g i prim?rhelseteneste b?r det vere digital overvaking av antibiotikaforskrivinga, slik at ein i Reseptregisteret kan sj? kven som forskriv i hytt og vêr, og eventuelt gjere tiltak for ? betre vedkommande sine forskrivingsvanar, seier han.
Dette tiltaket er omtalt i regjeringa sin strategi.
– Mange legar forst?r ikkje alvoret, og nokre kjem fr? land der dei har ein annan kultur for ? skrive ut breispektra antibiotikum som drep fleire typar bakteriar, fortel Berild.
Forbrukarane har òg eit ansvar
Berild seier betre kontroll med kva legane skriv ut, m? g? hand i hand med at vi som brukarar er bevisste p? om vi verkeleg treng ein antibiotikakur. Dei fleste luftvegsinfeksjonar g?r over av seg sj?lv.
– Antibiotika er det vi kallar eit sosialt legemiddel der din bruk p?verkar andre i samfunnet, fordi antibiotikaresistens spreier seg, p?peikar han.
?nsker meir tverrfagleg 澳门葡京手机版app下载
Berild meiner det er viktig ? samordne dei som driv klinisk forsking for ? finne ut korleis ein kan redusere bruken av antibiotika og dei som driv grunnforsking p? mekanismar for antibiotikaresistens og som pr?ver ? finne nye antibiotikum. Han viser til universitetet i K?benhavn som har gitt 30 millionar kroner over fem ?r til tverrfagleg resistensforsking der veterin?rar, legar og farmas?ytar arbeider saman. Han ?nsker seg det same i Oslo.
– Tre fjerdedelar av antibiotikumet i verda blir brukt i landbruket. Bakteriar ser ikkje forskjell p? dyr og menneske og spreier seg til menneske via maten. Sverige, Danmark og Noreg har jobba med ? f? ned bruken. Her i Noreg har Veterin?rinstituttet utvikla ein vaksine som reduserer bruken av antibiotika i laks fr? 48 tonn per ?r til nesten ingenting. Det er et godt eksempel p? at norsk forsking bidrar til verdiskaping i samfunnet.
– Eg trur meir forsking p? antibiotikaresistens vil trenge seg fram. Det er eitt av verdas st?rste folkehelseproblem.