Pensumoversikt | ?velse til teksten | Sekund?rtekst | Tekstansvarlige

Og¨®lna charakterystyka polskiej interpunkcji

tekst: Redakcja S?ownik¨®w J?zyka Polskiego PWN

czyta: Piotr Tymoszuk

83. Znaki interpunkcyjne i ich funkcje

W j?zyku polskim u?ywamy dziesi?ciu znak¨®w interpunkcyjnych. S? to: kropka, ?rednik, przecinek, dwukropek, my?lnik (pauza), wielokropek, znak zapytania (pytajnik), znak wykrzyknienia (wykrzyknik), nawias i cudzys?¨®w.

Podstawow? funkcj? j?zyka jest funkcja komunikatywna, dlatego te? za podstawowy cel interpunkcji nale?y uzna? zapewnienie tekstowi pisanemu jednoznaczno?ci i u?atwienie jego poprawnego odbioru. Oznacza to, ?e w razie w?tpliwo?ci zwi?zanych z przestankowaniem nale?y przede wszystkim uwzgl?dni? zasad? zrozumia?o?ci (komunikatywno?ci) i zastosowa? takie przestankowanie, kt¨®re zapewni maksymaln? przejrzysto?? tekstu. Druga funkcja znak¨®w interpunkcyjnych polega na tym, ?e s?u?? one do wyra?ania niekt¨®rych w?a?ciwo?ci mowy, kt¨®re w inny spos¨®b w pisanej odmianie j?zyka nie mog?yby zosta? zakomunikowane. I tak na przyk?ad przecinek i kropka sygnalizuj? przerwy w m¨®wieniu, my?lnik ¨C m.in. zawieszenie g?osu, pytajnik bywa, a wykrzyknik z regu?y jest ¨C znakiem emocji.

St?d wynika funkcja trzecia: znaki przestankowe umo?liwiaj? poprawne zrozumienie i wyg?oszenie tekstu, inaczej m¨®wi?c: pozwalaj? go w?a?ciwie interpretowa?.

Warto r¨®wnie? nadmieni?, ?e wi?ksza przejrzysto?? i zrozumia?o?? tekstu mo?e zosta? osi?gni?ta poprzez takie czynniki graficzne, jak: odpowiedni podzia? na akapity (obok samej wielko?ci akapitu istotne jest r¨®wnie? wprowadzanie wci?? pierwszej linii akapitu lub ¨C stosowane zamiast wci?cia ¨C poszerzanie odst?p¨®w mi?dzy akapitami, odpowiedni odst?p mi?dzy liniami tekstu, czyli interlinia itd.), u?ycie odpowiedniego kroju czcionek po??czone z wyodr?bnianiem pewnych partii tekstu za pomoc? kursywy, pogrubienia, rozstrzelenia liter i innych sposob¨®w.

84. Charakter polskiej interpunkcji

Interpunkcja polska ma przede wszystkim charakter sk?adniowy. Oznacza to, ?e znaki interpunkcyjne s?u?? g?¨®wnie do uwydatniania logiczno-sk?adniowej konstrukcji zda¨½. Opr¨®cz tego uwzgl?dnia si? te? takie czynniki, jak: wydzielanie cz?on¨®w wtr?conych, lu?no zwi?zanych z g?¨®wnym tokiem wypowiedzi, rytmik? mowy, intonacj?. Interpunkcja umo?liwia r¨®wnie? wyodr?bnienie niekt¨®rych wyraz¨®w b?d? to ze wzgl?du na ich wa?no??, b?d? te? z uwagi na to, ?e chcemy wyrazi? sw¨®j dystans do pewnych s?¨®w i wypowiedzi.

Odst?pstwo od konsekwentnego stosowania zasad sk?adniowych jest mo?liwe tylko wtedy, gdy wprowadzenie znaku przestankowego mog?oby zak?¨®ci? konstrukcj? rytmiczn?:

Zdarza si? cz?sto, ?e je?li czego? bardzo pragniesz, los zaczyna ci? prze?ladowa?.

Zrobi?a si? z niej panna co si? zowie.

W pierwszym przyk?adzie przecinek ¨C zgodnie z zasad? sk?adniow? ¨C powinien zosta? wstawiony pomi?dzy wyrazy ?e i je?li, gdy? zdanie je?li czego? bardzo pragniesz jest podrz?dne w stosunku do zdania ?e los zaczyna ci? prze?ladowa?; jednak?e ze wzgl?d¨®w rytmicznych przecinek pomijamy. Wzgl?dy rytmiczne jeszcze wyra?niej narzucaj? si? w przyk?adzie drugim, a fragment co si? zowie nie jest ¨C jak mog?oby si? wydawa? ¨C odr?bnym zdaniem, lecz utartym po??czeniem wyrazowym okre?laj?cym wyraz panna.

Fragment "Zasad pisowni i interpunkcji s?ownika ortograficznego PWN"
Ksi?garnia internetowa Wydawnictwa PWN

Pensumoversikt | ?velse til teksten | Sekund?rtekst | Tekstansvarlige