Etter at KI rulla inn over musikkbransjen, ringer alarmbjellene hos dei som vil bevare musikkmangfaldet.
Doktorgradskandidat Fadi Al-Ghawanmeh p? RITMO-senteret ved Universitetet i Oslo, jobbar for ? hindre at maq?m, tradisjonell arabisk musikk, kollapsar.
– Teknologi trugar arabisk musikk. Det har vi sett over tid. Vestlege l?ysingar har f?rt til ei skeivheit i musikkproduksjonen, og vi ser ei endring i musikksmaken til mange arabarar, seier Al-Ghawanmeh.
S?reigne tonar forsvinn fr? maq?m
Bilete: Melissa J. Scott.
Han merka utfordringane allereie d? han som ung musikar i heimlandet Jordan brukte industristandarden MIDI (Musical Instrument Digital Interface), introdusert i 1983. MIDI registrerer notar i eit digitalt musikkformat, slik at synthesizerar, trommemaskiner og andre elektriske instrument kan snakke saman.
Men det er berre dei vestlege tonane som er med: dei vi kjenner som svarte og kvite tangentar p? eit piano.
Maq?m har ogs? tonar som ligg imellom desse – ein oktav inneheld der 24 tonar, i staden for tolv.
– Fordi teknologien ikkje p? ein lett m?te st?ttar mikrotonane i maq?m, har folk, ogs? musikarar, begynt ? miste dei, seier Al-Ghawanmeh.
Laga eit datasett med arabisk musikk
Med KI-generert musikk er trugsm?let enda st?rre. Dagens KI-modellar baserer seg p? datasett med stort sett vestleg musikk.
Al-Ghawanmeh bestemte seg for ? lage eit nytt datasett. Saman med lokale musikarar i Amman, hovudstaden i Jordan, samla han timesvis musikkimprovisasjon og utvikla eit verkt?y for ? omsetje det til tekstlege datasett.
S? laga han ein maskinl?ringsmodell som kunne generere musikk basert p? datasetta.
I det vidare arbeidet ville han unders?ke korleis lyttarar i Oslo og Amman reagerte p? maqam-musikk. Slik ?nska han ? komme enda n?rmare svaret p? korleis musikken kan leve vidare – ogs? i kulturar der han er mindre kjend.
Bilete: Fadi Al-Ghawanmeh
?rsm? kroppsr?rsler fortalde om musikkpreferansar
Maqām er utbreitt i Midtausten og Nord-Afrika og kjent for ? skape ei intens emosjonell og fysisk involvering. Mange blir begeistra og oppgl?dde, ein tilstand som p? arabisk blir kalla ?tarab?.
30 personar i Oslo og 30 personar i Amman fekk lytte til det same ?tte minutt lange improvisasjonsstykket. Dei hadde p? seg hovudtelefonar med eit innebygd akselerometer, ein sensor som registrerer lyttarane sine mikror?rsler. Dette er ?rsm? r?rsler som kan skje ubevisst n?r vi lyttar.
– Fr? tidlegare forsking veit vi at det er ei kopling mellom r?rsle og musikalsk oppleving. Dette fekk vi ogs? bekrefta gjennom lyttarane sine tilbakemeldingar i etterkant, seier Al-Ghawanmeh.
Lyttarane i Oslo hadde i stor grad det same r?rslem?nsteret som dei i Amman: Meir spenning i musikken, og ogs? innslag av perkusjon, betydde meir r?rsle. Men generelt r?rte deltakarane i Oslo langt mindre p? seg enn i Amman.
Ikkje overraskande, if?lgje forskaren.
– Gruppa i Amman kjende musikkstilen fr? f?r. D? er det naturleg at dei r?rer meir p? seg.
Bilete: Neerja Thakkar
?Den lyden minner meg om jul?
P? enkelte tidspunkt registrerte akselerometeret likevel st?rre r?rslehopp i Noreg enn i Jordan. Dette var ved ein bjellelyd som blir repetert fleire gonger i musikken.
– Ein av lyttarane i Oslo sa at lyden minte han om jul. Det var desember p? dette tidspunktet, og lyttarane var i eit rom med store vindauge ut mot sn?dekt skog. Det ? kjenne igjen element i musikk som elles kan verke framand, kan auke engasjementet.
– Kvifor er det slik?
– Vi veit at vi responderer kroppsleg til lydar vi kjenner att. Akkurat kvifor, er vi ikkje sikre p?, men noko av det handlar nok om minne som blir vekte i oss og som skaper kjensler.
? leggje inn innslag av kjende element kan alts? vere ein m?te ? skape interesse for ein elles ukjend musikktradisjon p?, if?lgje Al-Ghawanmeh.
Musikken kan tilpassast lyttaren
Slik artistar kan observere publikum og gje dei meir av det dei likar, kan KI-verkt?y nytte akselerometer-teknologien til ? tilpasse musikk til lyttaren. Dette kunne Al-Ghawanmeh konkludere med fordi han s?g at lyttarane sine r?rsler stemte overeins med preferansane dei uttrykte i intervjua.
Allereie i dag finst det appar som bruker slik teknologi, for eksempel ved ? justere treningsmusikk til r?rslene dine.
– Vi kan like det eller ikkje, men stadig meir musikk blir laga av maskiner. Eg har jobba for ? ta vare p? ein musikktradisjon som da st?r i fare for ? forsvinne, seier Al-Ghawanmeh.
– Teknologi er aldri n?ytralt
Alexander Refsum Jensenius, professor i musikkteknologi, leiar ved RITMO og ein av Al-Ghawanmeh sine vegleiarar, er glad for at eit stort maq?m-datasett – som er ope og tilgjengeleg – no er p? plass.
– Teknologi er aldri n?ytralt. Anten det er snakk om ein osteh?vel eller ein spr?kmodell, tar teknologiske verkt?y med seg kulturen og preferansane til produsentane. Maq?m er ein stor og rik musikktradisjon, men han er underrepresentert i musikkdatasett fordi mesteparten av forskinga p? musikkteknologi har skjedd i Vesten. Derfor er dette arbeidet viktig, seier Jensenius.
Avhandlinga er eit 澳门葡京手机版app下载 mellom University of Lorraine i Frankrike, University of Jordan og Universitetet i Oslo.